Μιλέι: Είναι σημαντικό να έχεις καλούς φίλους
Το 2007 η Naomi Klein έγραφε για το Δόγμα του Σοκ, τη στρατηγική δηλαδή όπου ο νεοφιλελευθερισμός χρησιμοποιεί μια κρίση για να περάσουν άμεσα και βίαια μεταρρυθμίσεις όπως ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων επιχειρήσεων, απορρύθμιση των αγορών, περικοπή δημοσίων δαπανών με απόλυση υπαλλήλων και περικοπή δημοσίων υπηρεσιών.
Η κυβέρνηση Μιλέι στην Αργεντινή είναι από τα πλέον πρόσφατα παραδείγματα χώρας που υλοποιήθηκε μια τέτοια στρατηγική. Όταν ο Μιλέι ανέλαβε την εξουσία στην Αργεντινή τα έκανε μάλλον όλα από το εγχειρίδιο: απέλυσε υπαλλήλους, κατάργησε ολόκληρες δημόσιους φορείς, σταμάτησε προγράμματα κοινωνικής πολιτικής, μείωσε φόρους.
Όλα αυτά με την υπόσχεση ότι έτσι η χώρα του θα ξεπεράσει την πολυετή κρίση με δυσθεώρητο πληθωρισμό, ελλείμματα και προβλήματα δανεισμού. Και στην αρχή φάνηκε να το πετυχαίνει. Ή τουλάχιστον έτσι θα πίστευε κανείς αν διάβαζε τα διθυραμβικά σχόλια της διεθνούς οικονομικής κοινότητας για την αποτελεσματικότητα του Μιλέι στην περικοπή δαπανών και την μείωση του πληθωρισμού.
Όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Γιατί η απότομη και οριζόντια περικοπή δημοσίων υπηρεσιών και κοινωνικών προγραμμάτων είχαν πραγματικές συνέπειες στη ζωή και την καθημερινότητα των απλών πολιτών. Επιχειρήσεις έκλεισαν, εργαζόμενοι οδηγήθηκαν στη μαύρη εργασία και χιλιάδες πολιτών δεν μπορούν πλέον να επιβιώσουν αξιοπρεπώς. Ενδεικτικό για παράδειγμα ότι οι πολιτικές του Μιλέι κατήργησαν τη χρηματοδότηση από υπηρεσίες που παρείχαν φαγητό σε οικογένειες, οδηγώντας αυτές τις οικογένειες σε αδυναμία να εξασφαλίσουν επαρκή γεύματα.
Και οι συνέπειες αυτής της πολιτικής φάνηκαν στις πρόσφατες κάλπες στην περιφέρεια του Μπουένος Άιρες (που κατοικεί περίπου το 40% του πληθυσμού της Αργεντινής) όπου ο Μιλέι υπέστη μια πολύ σημαντική εκλογική ήττα.
Και μόλις η ήττα έθεσε σε αμφισβήτηση το πολιτικό μέλλον του Μιλέι, όλοι αυτοί που επαινούσαν τις πολιτικές του, άρχισαν σιγά σιγά να του γυρνούν την πλάτη, οδηγώντας την Αργεντινή να έχει πάλι προβλήματα χρηματοδότησης. Σε τέτοιο βαθμό που ο Τραμπ αναγκάστηκε να του δώσει γραμμή στήριξης ύψους 20 δις δολαρίων. Αποτέλεσμα της στήριξης ήταν η εκλογική ανάκαμψη και νίκη του Μιλέι στις πιο πρόσφατες ενδιάμεσες εκλογές, όχι όμως γιατί οι ψηφοφόροι αναγνώρισαν τις επιτυχίες του Μιλέι, αλλά γιατί ο Τραμπ τους εκβίασε απροκάλυπτα λέγοντας ότι αν χάσει ο Μιλέι δεν θα υπάρξει και στήριξη. Είναι εμφανές ότι ο εκβιασμός Τραμπ είχε αποτέλεσμα, αλλά αυτό δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα.
Το μάθημα και εδώ είναι ένα. Ο νεοφιλελευθερισμός, και ειδικά στην ακραία του μορφή, έχει πάψει να μπορεί να δώσει ένα αφήγημα και λύσεις που δεν θα εξυπηρετούν μόνο τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα αλλά θα παίρνουν μαζί και σημαντικά μερίδια των μεσαίων και χαμηλών στρωμάτων. Και χωρίς αυτή την ικανότητα δεν μπορεί να πείσει ότι θα επαναφέρει την κοινωνία των 2/3 που ήταν ο βασικός πυλώνας που στηρίχθηκε το οικονομικό σύστημα μέχρι την κρίση του 2009.
ΥΓ Πριν την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2009, είχαμε μια σοβαρή κρίση στην Αργεντινή το 2001. Just saying!
Η Ριζοσπαστικοποίηση της Δεξιάς
Τι σχέση έχουν ο Merz με την Merkel, η Badenoch με τον Cameron ή ο Μητσοτάκης με τον Καραμανλή; Η απάντηση είναι ότι προφανώς υπάρχουν κοινά σημεία, στην ιδεολογία και στις εφαρμοσμένες πολιτικές, αλλά υπάρχει κάποιος/α που πιστεύει ότι το κέντρο βάρους στα πιο πολλά παραδοσιακά συντηρητικά κόμματα δεν έχει μετατοπιστεί προς τα δεξιά;
Τα παραδείγματα στη δική μας «συντηρητική» παράταξη είναι πολλά. Το να ισχυρίζεται ο υπουργός δικαιοσύνης ότι η αυστηροποίηση των ποινών βοηθάει στη μείωση της εγκληματικότητας είναι ένα πράγμα, που μπορεί να αντιμετωπιστεί είτε στο επίπεδο των εμπειρικών στοιχείων είτε στο επίπεδο μιας διαφορετικής ιδεολογίας. Αλλά να ισχυρίζεται ότι όσοι διαφωνούν το κάνουν γιατί στηρίζουν τους εγκληματίες είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Αυτό αποτελεί, όπως ανέλυσε ο Stuart Hall στην ανάλυσή του για την άνοδο του Θατσερικού φαινομένου στην δεκαετία του ογδόντα, μέρος ενός αυταρχικού λαϊκισμού.
Όταν ο κ. Μητσοτάκης βάζει υπεύθυνο στο υπουργείο μεταναστευτικής πολιτικής τον κ. Πλεύρη τι ακριβώς μηνύματα στέλνει; Η απάντηση είναι ένα άλλο μέρος του αυταρχικού λαϊκισμού: δεν θέλουμε μετανάστες ή πρόσφυγες, δεν μας ενδιαφέρει το διεθνές δίκαιο, θα τους κάνουμε τη ζωή κόλαση για να μην έρχονται. Το ακροδεξιό ακροατήριο μπορεί να κοιμάται ήσυχα.
Τέλος στην περίπτωση του Αγνώστου Στρατιώτη έχουμε μια καθαρή περίπτωση κεκαλυμμένων μηνυμάτων – dog whistling το λένε οι Αγγλοσάξονες – όπου στέλνεις καθαρά μηνύματα σε ένα μέρος των ψηφοφόρων αλλά με τέτοιο τρόπο που μπορείς σε ένα άλλο πιο κεντρώο κομμάτι να το παρουσιάσεις ως μια προφανή παρέμβαση προστασίας ενός χώρου. Πάλι ο στόχος είναι η συμφιλίωση με την Ακροδεξιά, δείχνοντας πυγμή και αντιπάθεια για συγκεκριμένες περιπτώσεις αντίστασης και διαμαρτυρίες (το «μένουμε Ευρώπη» ή οι διαδηλώσεις κατά τη Συμφωνία των Πρεσπών δεν πείραξαν την υψηλή αισθητική του Πρωθυπουργού).
Αυτή η ριζοσπαστικοποίηση της Δεξιάς έχει τουλάχιστον δύο σοβαρές συνέπειες. Η πρώτη είναι ότι δεν φαίνεται να αποτελεί ανάχωμα στην άνοδο κομμάτων στα δεξιά των παραδοσιακών συντηρητικών κομμάτων. Αντιθέτως προσφέρει άνεμο στα πανιά των ακροδεξιών κομμάτων. Η δεύτερη είναι ότι σημαντικά προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν. Υπάρχει συντηρητικός κοινωνικός επιστήμονας στην Ελλάδα που στα αλήθεια πιστεύει ότι το δημογραφικό, και άρα και το συνταξιοδοτικό, πρόβλημα της χώρας μας θα λυθεί χωρίς ένα γενναίο σχέδιο ένταξης μεταναστών και προσφύγων; Αν υπάρχει θα ήθελα να το μάθω. Για τη ΝΔ προφανώς η βραχυπρόθεσμη ανάγκη πολιτικής επιβίωσης είναι πολύ πιο σημαντική από την επίλυση μακροπρόθεσμων προβλημάτων όπως το μεταναστευτικό.